Waarom wordt er verteld dat de sint uit Spanje komt en niet uit Turkije?

02.12.2022

De herkomst van de Sint is volgens de huidige traditie niet langer Klein-Azië, maar Spanje. Nochtans is Sint-Nicolaas geboren in Patara te Lycië dat tegenwoordig in Turkije ligt, maar in het jaar 280 bij het toenmalige Byzantijnse Rijk hoorde. Later werd hij als Lyciër bisschop van Myra, de hoofdplaats van Lycië, en nam o.a. deel aan het Grieks(talig)e Concilie van Niceae. Hij stierf op 6 december 342.

Na de inval van de moslims in het gebied, werden de stoffelijke resten van de heilige clandestien naar het nu Italiaanse Bari gebracht, in het toenmalige koninkrijk van de Beide Siciliën (in het deel van Napels), waar de latere Keizer Karel V koning zou worden. Filips II, zijn zoon, zou de Nederlanden erven, Spanje én de Beide Siciliën. Vandaar de verwarring dat de Sint uit Spanje zou komen.

Aldaar is Sint-Nicolaas algemeen de patroon van de zeevaart. Sinterklaas arriveert in België en Nederland per stoomboot, hetgeen in dat perspectief niet verwonderlijk is.

Toen de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman in 1850 het boekje 'Sint Nicolaas en zijn knecht' schreef gaf hij in feite het startschot voor de moderne Sinterklaasviering. In dat boekje kwam ook de tekst van 'Zie ginds komt de stoomboot' voor; eerst nog als gedicht, later is het op muziek gezet en is de moeder van alle sinterklaasliedjes geworden.

Vanwege het metrum was Spanje als land van herkomst beter in het rijm in te passen dan een ander land. En in die tijd gold het nog als exotisch en heel ver weg; perfect voor een mythische figuur als de Sint dus. Bovendien was het per stoomboot (Sint is immers ook beschermheilige van de zeevarenden) goed bereikbaar. In zijn werkelijke leven is de heilige Nicolaas zelfs nooit op Spaanse bodem geweest.  Geschiedvervalsing wil ik het niet noemen, ik hou het liever op dichterlijke vrijheid.

De intocht van Sinterklaas met zijn gevolg is voor de kinderen  het sein dat ze vanaf dat moment hun schoen mogen klaarzetten  en op 6 december er ook iets in mogen verwachten. 

Zie ginds komt de stoomboot:

Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan. Hij brengt ons Sint-Nicolaas, ik zie hem al staan. Hoe huppelt zijn paardje het dek op en neer,
hoe waaien de wimpels al heen en al weer. Zijn knecht staat te lachen en roept ons reeds toe: 'Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe!' Oh, lieve Sint-Nicolaas, kom ook eens bij mij en rijd toch niet stilletjes ons huisje voorbij!